Monday, 30 September 2024

મૂઢબુદ્ધિનો દંભી મનુષ્ય


                    कर्मेन्द्रियाणि संयम्य य आस्ते मनसा स्मरन् |
                    इन्द्रियार्थान्विमूढात्मा मिथ्याचार: स उच्यते ||
                    भा.गी.3.6

                    જે બધી ઇન્દ્રિયોને હઠપૂર્વક રોકીને મનથી 
                    ઇન્દ્રિયોના વિષયોનું ચિંતન કરતો રહે છે,
                    તે મૂઢબુદ્ધિનો મનુષ્ય મિથ્યાચારી અર્થાત્
                    દંભી કહેવાય છે.

                    //हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे 
                        हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे//

Saturday, 28 September 2024

કર્મ કર્યા વિના ક્ષણમાત્ર પણ રહી શકતો નથી


                    न हि कश्चित्क्षणमपि जातु तिष्ठत्यकर्मकृत् |
                    कार्यते ह्यवश: कर्म सर्व: प्रकृतिजैर्गुणै: ||
                    भा.गी. 3.5

                      કોઈ પણ માણસ કોઈ પણ અવસ્થામાં ક્ષણમાત્ર 
                    પણ કર્મ કર્યા વિના રહી શકતો નથી; કેમ કે પ્રકૃતિને 
                    પરવશ થઈને આખાય મનુષ્યસમુદાયને પ્રકૃતિજનીત 
ગુણો કર્મ કરાવી લે છે.

//हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे 
हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे//

Friday, 27 September 2024

નિષ્કર્મતાનો અનુભવ


                        न कर्मणामनारम्भान्नैष्कर्म्यं पुरुषोऽश्नुते |
                        न च संन्यसनादेव सिद्धिं समधिगच्छति ||
                        भा.गी. 3.4

                        માણસ ન તો કર્મોનો આરંભ કર્યા વિના 
                        નિષ્કર્મતાનો અનુભવ કરે છે અને ન તો 
                        કર્મોના ત્યાગમાત્રથી સિદ્ધિને જ પ્રાપ્ત થાય છે.

                        //हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे 
                        हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे//

Thursday, 26 September 2024

બે પ્રકારની નિષ્ઠા


                   श्रीभगवानुवाच |
                   लोकेऽस्मिन्द्विविधा निष्ठा पुरा प्रोक्ता मयानघ |                                          ज्ञानयोगेन साङ्ख्यानां कर्मयोगेन योगिनाम् ||
                   भा.गी. 3.3

                   શ્રીભગવાન બોલ્યા-હે નિષ્પાપ અર્જુન ! આ મનુષ્ય 
                   લોકમાં બે પ્રકારની નિષ્ઠા મારા વડે પહેલાં કહેવાઈ 
                   ચુકી છે; એમનામાંથી જ્ઞાનીઓની નિષ્ઠા જ્ઞાનયોગ 
                   દ્વારા અને યોગીઓની નિષ્ઠા કર્મયોગ દ્વારા થાય છે.

                    //हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे 
                    हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे//

Wednesday, 25 September 2024

નિર્વાણ બ્રહ્મની પ્રાપ્તિ


                                    एषा ब्राह्मी स्थिति: पार्थ नैनां प्राप्य विमुह्यति |
                                    स्थित्वास्यामन्तकालेऽपि ब्रह्मनिर्वाणमृच्छति ||
                                    भा.गी. 2.72

                                    હે પૃથાનંદન ! આ બ્રાહ્મી સ્થિતિ છે. આને પામીને 
                                    યોગી કદી મોહિત નથી થતો. આ બ્રાહ્મી સ્થિતિમાં 
                                    જો અંતિમસમયે પણ કોઈ સાધક સ્થિત થઈ જાય 
                                    તો તેને નિર્વાણ એટલે કે શાંત બ્રહ્મની પ્રાપ્તિ થઈ 
                                    જાય છે.

                                                                                    //हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे 
                                                                                           हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे//

Tuesday, 24 September 2024

સ્પૃહા, મમતા અને અહંકાર વિનાનો



                      विहाय कामान्य: सर्वान्पुमांश्चरति नि:स्पृह: |
निर्ममो निरहङ्कार: स शान्तिमधिगच्छति ||
                      भा.गी. 2.70

                    જે મનુષ્ય સઘળી કામનાઓને છોડીને સ્પૃહા 
                    વિનાનો થઈને મમતા વિનાનો અને અહંકાર 
                    વિનાનો થઈને વિચરે છે, તે જ શાંતિને પ્રાપ્ત 
                    થાય છે.


//हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे 
हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे//

Saturday, 21 September 2024

પરમ શાંતિને પ્રાપ્ત થાય


                                   आपूर्यमाणमचलप्रतिष्ठं समुद्रमाप: प्रविशन्ति यद्वत् |
                                   तद्वत्कामा यं प्रविशन्ति सर्वे स शान्तिमाप्नोति न कामकामी ||
                                   भा.गी. 2.70

                                જે પ્રમાણે બધી જ નદીઓનાં પાણી બધી બાજુથી જળ દ્વારા 
                                ભરપૂર અચળ પ્રતિષ્ઠાવાળા સમુદ્રમાં (તેને વિચલિત કર્યા વિના જ)
                                આવીને સમાઈ જાય છે, તે જ પ્રમાણે સર્વ ભોગ-પદાર્થો જે 
                                સ્થિતપ્રજ્ઞ પુરુષમાં (કોઈ પણ પ્રકારનો વિકાર ઉત્પન્ન કર્યા વિના જ)
                                સમાઈ જાય છે, તે જ પુરુષ પરમ શાંતિને પ્રાપ્ત થાય છે,
                                ભોગોની કામનાવાળો નહિ.

                                                                                    //हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे 
                                                                                            हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे//

Friday, 20 September 2024

મુનિની દ્રષ્ટિમાં રાત્રી


                                या निशा सर्वभूतानां तस्यां जागर्ति संयमी |
                                यस्यां जाग्रति भूतानि सा निशा पश्यतो मुने: ||
                                भा.गी.2.69

                                સમસ્ત પ્રાણીઓ માટે જે રાત્રી (પરમાત્માથી વિમુખતા)
                                છે, તેમાં સંયમી મનુષ્ય જાગે છે; અને જેમાં સઘળા પ્રાણીઓ 
                                જાગે છે એટલે કે ભોગ અને સંગ્રહમાં લાગેલા છે તે તત્વને 
                                જાણનાર મુનિની દ્રષ્ટિમાં રાત્રી છે.

                                //हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे 
                                हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे//

Thursday, 19 September 2024

શાંતિ વિનાના માણસને સુખ ક્યાંથી મળે


                                     नास्ति बुद्धिरयुक्तस्य न चायुक्तस्य भावना |
                                     न चाभावयत: शान्तिरशान्तस्य कुत: सुखम् ||
                                     भा.गी. 2.66

                                    જે પુરુષે મન અને ઇન્દ્રિયો જીત્યા નથી, તેનામાં 
                                    નિશ્ચયાત્મિકા બુદ્ધિ નથી હોતી તેમજ નિશ્ચયાત્મિકા 
                                    બુદ્ધિ ન હોવાથી તે અયુક્ત માણસમાં નિષ્કામ ભાવ 
                                    અથવા કર્તવ્ય પરાયણતાનો ભાવ નથી હોતો નિષ્કામભાવ 
                                    ન હોવાથી તેને શાંતિ નથી મળતી. પછી શાંતિ વિનાના 
                                    માણસને સુખ ક્યાંથી મળે ?

                                        //हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे 
                                        हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे//

Wednesday, 18 September 2024

મનુષ્યનું પતન



                    ध्यायतो विषयान्पुंस: सङ्गस्तेषूपजायते | सङ्गात्सञ्जायते काम: कामात्क्रोधोऽभिजायते ||
                    क्रोधाद्भवति सम्मोह: सम्मोहात्स्मृतिविभ्रम: | स्मृतिभ्रंशाद् बुद्धिनाशो बुद्धिनाशात्प्रणश्यति ||
                    भा.गी. 2.62-63

                            વિષયોનું ચિંતન કરનારા મનુષ્યની તે વિષયોમાં આસક્તિ જન્મે છે,
                            આસક્તિથી કામના ઉત્પન્ન થાય છે કામનામાં વિઘ્ન આવવાથી ક્રોધ 
                            જન્મે છે. ક્રોધથી મોહ (મૂઢતા) આવે છે. મૂઢતાથી સ્મૃતિ ભ્રષ્ટ થઈ 
                            જાય છે. સ્મૃતિ ભ્રષ્ટ થવાથી બુદ્ધિ અર્થાત્ વિવેક નાશ પામે છે.
                            બુદ્ધિનો નાશ થવાથી મનુષ્યનું પતન થાય છે.

                                        //हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे 
                                        हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे//

Tuesday, 17 September 2024

મનને હંમેશા મારામાં લિન રાખે



                    यततो ह्यपि कौन्तेय पुरुषस्य विपश्चित: | इन्द्रियाणि प्रमाथीनि हरन्ति प्रसभं मन: ||
                    तानि सर्वाणि संयम्य युक्त आसीत मत्पर: | वशे हि यस्येन्द्रियाणि तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता ||
                    भा.गी.2.60-61

                    હે કુંતીના પુત્ર, ઇન્દ્રિયો એટલી મજબૂત અને અશાંત છે કે તેઓ ભેદભાવથી સંપન્ન વ્યક્તિના 
                    મનને પણ બળજબરીથી લઈ જઈ શકે છે જે આત્મ-નિયંત્રણનો અભ્યાસ કરે છે.
                    તેઓ સંપૂર્ણ જ્ઞાનમાં સ્થાપિત છે, જેઓ તેમની ઇન્દ્રિયોને વશમાં રાખે છે અને તેમના મનને 
                    હંમેશા મારામાં લિન રાખે છે.

//हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे 
हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे//

Monday, 16 September 2024

સંસારમાં રસબુદ્ધિ રહેતી નથી.



                    विषया विनिवर्तन्ते निराहारस्य देहिन: |
                    रसवर्जं रसोऽप्यस्य परं दृष्ट्वा निवर्तते || 
                    भा.गी.2.59

                    નિરાહારી વિષયોથી હઠાવવાવાળા પુરુષના 
                    પણ વિષયો તો નિવૃત્ત થઈ જાય છે, પરંતુ 
                    રસ નિવૃત્ત નથી થતો; પરંતુ પરમતત્ત્વનો 
                    સાક્ષાત્કાર કરીને આ સ્થિતપ્રજ્ઞ પુરુષની તો 
                    રસ પણ નિવૃત્ત થઈ જાય છે. અર્થાત તેની 
                    સંસારમાં રસબુદ્ધિ રહેતી નથી.


                    //हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे 
                    हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे//

 

Saturday, 14 September 2024

ઇન્દ્રિયોના વિષયોથી ઇન્દ્રિયોને હઠાવી લે



                         यदा संहरते चायं कूर्मोऽङ्गानीव सर्वश: |
                         इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेभ्यस्तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता ||
                         भा.गी. 2.58

જે રીતે કાચબો બધી બાજુથી પોતાનાં અંગોને સમેટી લે છે, 
એ જ રીતે જયારે આ કર્મયોગી ઇન્દ્રિયોના વિષયોથી ઇન્દ્રિયોને 
બધી રીતે હઠાવી લે છે, ત્યારે તેની બુદ્ધિ સ્થિર થઈ જાય છે.

//हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे 
हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे//

Tuesday, 10 September 2024

તેની બુદ્ધિ સ્થિર છે.



                                    य: सर्वत्रानभिस्नेहस्तत्तत्प्राप्य शुभाशुभम् |
                                    नाभिनन्दति न द्वेष्टि तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता || 

                                    સર્વત્ર આસક્તિ રહિત થયેલો જે પુરુષ તે-તે 
                                    શુભ કે અશુભને પ્રાપ્ત કરીને ન તો પ્રસન્ન થાય 
                                    છે કે ન દ્વેષ કરે છે, તેની બુદ્ધિ સ્થિર છે.


                                                                                //हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे 
                                                                                        हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे//

Monday, 9 September 2024

ઉદ્વેગ નથી ,સ્પૃહા નથી


                        दु:खेष्वनुद्विग्नमना: सुखेषु विगतस्पृह: |
                        वीतरागभयक्रोध: स्थितधीर्मुनिरुच्यते ||
                        भा.गी. 2.56

                        દુઃખોની પ્રાપ્તિ થતાં જેના મનમાં ઉદ્વેગ નથી 
                        થતો અને સુખો મળતાં જેના મનમાં સ્પૃહા નથી 
                        થતી તથા જેના રાગ, ભય અને ક્રોધ નાશ પામ્યાં 
                        છે, એવો મનનશીલ મનુષ્ય સ્થિરબુદ્ધિ કહેવાય છે.

                        //हरे कृष्ण हरे कृष्ण कृष्ण कृष्ण हरे हरे 
                            हरे राम हरे राम राम राम हरे हरे//